BEL FITIĞI & BEL VE BACAĞA VURAN AĞRILAR

Disk hernisi yani fıtık: “Disk içerisindeki elemanların interverbral disk sınırları dışına çıkması sonucu ağrı, güçsüzlük, kassal ve duyusal fonksiyon bozukluğuna neden olma durumu” şeklindedir.

Lumbal disk hernisi en sık 40-45 yaşları arasında görülmekle birlikte %95 oranında en hareketli segmentler olarak bilinen L4-L5 ve L5-S1 düzeylerinde görülür. Fıtık, oluşan omurga segmentine göre farklı yerlerde kendini belli eder. L4 fıtığında ağrı diz seviyesinin altında, bacağın ön-iç tarafında ve ayağın iç tarafındaki çıkıntılı bölgede olurken L5 fıtığında bel-kalça  bölgesinden uyluk arka-yan kısmına, ayak bileğinin dış kısmına yayılır. S1 fıtığında ise ağrı ve uyuşukluk bacak ve uyluğun arka, ayağın dış yan bölgesinde tarif edilir. Fıtık nasıl oluşur ve nelere bağlı gelişir? Omurgaya uygunsuz şekilde yüklenmeler, yaşlılık, genetik faktörler, diskteki oksijen ve glukoz ihtiyacının sağlanamaması, sigara, mesleki ve rekreasyonel aktiviteler erken disk harabiyetine yol açabilirler. Diskin harabiyetine bağlı olarak taşan maddeler sinir üzerine baskı yapar. Yine diskten çıkan farklı maddeler ağrı hissini oluşturur. Kaç çeşit fıtık vardır? Derecesine göre 4 tip fıtık vardır. Fıtığın bu sınıflaması sizin hangi tedavilerden sonuç alabileceğiniz konusunda biz sağlık çalışanlarına yol gösterir. Öncelikle omurgamızı tanıyalım.

Omurgamız birbiri üzerine binen kemiklerden oluşur ve bu kemikleri birbirinden diskler ayırır. Diskin içeriği iki katmanlıdır. Dış katmana anulus fibrosus, iç katmana ise nükleus pulposus denir. Bu diskin çok önemli görevleri vardır. En önemli görevi omurgaya binen yükleri dağıtarak şok absorbsiyonu sağlamaktır. Fıtık çeşitlerini ise şu şekilde sıralayabiliriz.

1. Bulging: Disk içindeki nükleus pulposus denen yapı bozulmuştur. Fakat onu çevreleyen anulus pulposus yırtılmamıştır. 2. Protrüzyon: Anulus pulposus sağlamdır fakat fıtığı oluşturan nükleus pulposus tarafından disk dışına doğru itilir. 3. Ekstrüzyon: Nükleus pulposus tamamen anulus fibrosus liflerini aşarak spinal kanala taşmıştır. 4. Sekestrasyon: Diskin dış katmanı tamamen yırtılmıştır ve iç katman spinal kanalda serbestleşmiştir. Tedavi Tedavi için öncelikle teşhis gerekmektedir. Teşhis; nörolojik ve klinik muayene, mylelogram, manyetik rezonans görüntüleme (MRG-MRI), bilgisayarlı tomografi (BT), EMG, xray görüntüleme yöntemleri ile konabilmektedir. Günümüzde doktorlar büyük oranda MRG istemektedir. Bunun nedeni hastayı değerlendirecek yeteri kadar vakit olmaması ve SGK'nın ödeme için MRG sonucunu istemesidir. MRG günümüzde tartışılmalı bir konu olduğu için özellikle biraz değinmek istiyorum. Sadece MRG sonucu ''Sizde kesin olarak fıtık var.'' dememize kanıt olmaz. Çünkü araştırmalara göre MRG sonucuna bakılan hastalarda disk hernisi görülmüş fakat vücutta bir belirti vermemiştir. İddaa ediyorum; şuan bu yazıyı okuyan her beş kişiden dördünde disk hernisi belirtisi MRG'de görülecektir. Fıtık diyebilmemiz için vücutta belirti vermesi gerekir. Bu yüzden korkmanıza gerek yoktur. Unutmayın dünyada Türkiye MRG çektirmede birinci sıradadır. Sizlere belinizde üç, boynunuzda da beş fıtık var deniyorsa kafanızda bir soru işareti oluşmalıdır. 1. Cerrahi Yöntemler Konservatif tedaviye cevabın olmadığı sakral kök paralizilerinde cerrahi kesin endike olup, motor kayıp, nörolojik bozukluk, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ağrılar için cerrahi planlaması yapılabilmektedir.

2. Konservatif Yöntemler

İstirahat

Yatak istirahatinin disk üzerine olan basıncı ortadan kaldırılarak ağrıda azalmaya yol açtığı için tavsiye edildiği bilinmektedir. Ancak sinir-kas bozukluğu olmayan disk hernili hastalar için yatak istirahatinin en fazla bir veya iki gün olması gerekmektedir. Ağrının izin verdiği ölçüde hareket ve egzersiz akut bel ağrısı olan bireylerde daha hızlı iyileşmeye neden olmaktadır.

Epidural enjeksiyon

Epidural enjeksiyon, güçlü ağrı kesicilerin omurga kanalı içine enjeksiyonu şeklinde tanımlanabilir. Disk hernisi olan bireylerde çok yaygın bir şekilde kullanılmakta olup siyatik kaynaklı bacak ağrısını geçirdiği bilinmektedir. Ancak bu etki son derece kısa sürmektedir ve fonksiyonel etkinliğin sağlanamadığı belirtilmiştir.

Traksiyon

Eklemleri birbirinden uzaklaştırmak ve yumusak doku gerginliğini azaltmak amacı ile spesifik bölgelere manuel veya traksiyon cihazları ile uygulanan çekme tekniğidir. Daha çok sanayi sitelerinde bazı ustaların uygulamaya çalıştığı ve haberlere konu olan tekniktir. Uzman kişiler tarafından yapılmadığı takdirde felce kadar götürebilmektedir.

Bel Okulu

Günlük yaşam aktivitelerin kapsayan eğitimler dahilinde bel okullarının içeriği; germe ve gevşeme egzersizleri, postür egzersizleri, omurganın eğitimi şeklinde oluşturulmaktadır. Bel okullarının temel amacı beli doğru şekilde kullanmayı öğretmek, ağrı ile başa çıkmayı sağlamak ve sosyal uyumu arttımaktır. Beli korumaya yönelik bazı tavsiyeleri aşağıdaki linkten öğrenebilirsiniz.

Analjezik ve kas gevşetici kullanımı

Kas gevşetici ve analjezi başlıklı medikasyonların temel işlevi semptomları azaltarak günlük yaşam aktivitesine dönüşü hızlandırmaktır. Yalnız bilinçsiz ağrı kesici ve kas gevşetici kullanımı fizik tedavi etkinliğini azaltmaktadır.

Fizik tedavi modaliteleri

Kas iskelet sistemine ait semptomlarla başa çıkmada ve ağrı tedavisinde fiziksel ajanların kullanımı yaygındır. Modaliteler termal, non-termal ve elektrostimülasyon modaliteleri şeklinde sınıflandırılır.

Termal modaliteler- Non-termal modaliteler

Nemli sıcaklık modaliteleri (hotpack, parafin, girdap banyoları, fluidoterapi), kuru sıcaklık modaliteleri (infraruj, ultraviyole) soğuk modaliteler (cold pack), kısa dalga diatermi, mikro dalga diatermi, ultrasondur. Non-termal modaliteler ise laser, biofeedback, ESWT dir.

Elektrostimlasyon modaliteleri

Düz akım, faradik ve sinüzoidal akım, diadinamik akımlar, transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS), nöromusküler elektriksel stimülasyon, fonksiyonel elektrik stimülasyonu, enterferansiyel akımlar, rus akımı, mikro akım, yüksek voltajlı kesikli galvanik akım şeklinde sıralanabilir.

Korse kullanımı

Korse kullanımının temel amacı lomber bölgede mekanik destek sağlayarak intraabdominal basıncı arttırıp omurgaya binen yükü hafifletmektir. Terletme, deri üzerinde kızarıklık veya morarma, oturmayı sınırlama, aşırı kullanımlarda kas zayıflığı ve abdominal herniye yol açma gibi dezavantajları vardır.

Egzersiz

Egzersizin konservatif tedavide önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir ancak uygulanacak egzersiz türünün klinik tecrübe ve bilimsel çalışmalar göz önüne alınarak belirlenmesi gerekmektedir. Egzersizler; Aerobik egzersizler, kuvvetlendirme ve endurans egzersizleri, germe egzersizleri, fleksiyon ve ekstansiyon egzersizleri, stabilizasyon egzersizleri başlıkları altında incelenebilir.

Manipulasyon Mobilizasyon - Manipulatif Teknikler

El ile omurgaya fizyolojik sınırlar içinde yapılan uygulamalar bütünüdür.

#fizyoterapist #halksağlığı #koruyucusağlık

Sizin ve sevdikleriniz için Fzt. Mehmet Emin Ak

Paylaş & Bilgilendir